TUGAS BAHASA JAWA
UPACARA ADAT PANGGIH
PENGANTENAN ADAT JAWA
Upacara pengantenan adat Jawa iku salah siwijiné upacara
sakral adat Jawa sing nduwé rantaman upacara lan tata cara sing wis pakem.
Upacara pengantenan iki nglambangaké pepanggihan antarané pengantèn putri lan
penganten priya neng
kahanan sing kusus kadosdéné raja lan ratu.
Padatan, rantaman inti upacara
diselenggarakake neng dalemé pengantèn putri, sing dadi pamangku gati yaiku wong tua
utawa kaluwarga
pengantèn putri nanging tetep dibantu déning kaluwarga saking pengantèn kakung.
Upacara-upacara pengantèn adat Jawa kathah
sanget, pramila punika kelompok 8 badhe njlentrehaken bab utawa upacara adat
panggih ingkang susunan kados punika yaiku :
v Balang suruh
v Wiji dadi (ngidhak tigan)
v Pupuk
v Sinduran
v Timbang
v Kacar-kucur
v Dhahar klimah
v Mertui
v Sungkeman
Mijiki
Sikil
Kanthen
Asta
Panggih (Temuning Penganten)
Sarampunge acara ijab kabul
(akad nikah)dianakake acara Panggih. Ing acara iki kembang
mayang digawa metu saka omah lan didelehake neng prapatan cedhak
omah. Tujuané yaiku kanggo ngusir roh jahat. Sing baku manten lanang teka ing
ngarep tarub, manten wadon methukake. Kembar mayang sing diboyong saka njero
(ngetutake manten wadon) disamplukake manten lanang, banjur dibuwang ing
prapatan utawa pratelon sing cedhak. Sawise iku pengantèn putri ketemu
(panggih) karo pengantèn kakung kanggo nerusaké upacara: balang suruh, Wiji
dadi (ngidhak tigan), Pupuk, Sinduran, Timbang, Kacar-kucur, Dhahar klimah,
Mertui, lan Sungkeman.
Banjur ana rerangkening
upacara panggih yaiku :
Balang-balangan
gantal / suruh.
Upacara balang suruh minangka pralambang sih katresnan lan
kasetyan ing antarané pengantèn kakung lan putri. Suruh isi gambir lan injet
dilinting ditaleni benang lawe putih kanggo baling-balangan manten lanang lan
wadon. Cacahe gantal ana 7, sing 4 dicekel sing wadon (gondhang kasih), sing
lanang kebagean 3 (gondhang tutur), banjur kanggo balang-balangan mbaka siji.
Werdine: baling-balang katresnan. Suruh lumah lan kurepe beda, nanging rasane
padha, dadi lanang lan wadon iku beda nanging padha tresnane.
Sedhah utawa suruh dilinting, ditaleni lawe wenang. Cacahe loro, kanggo balnagan penganten sarimbit. Balanagane penganten puri diarani gondhang kasih, balnagane penganten kakung diarani gondhang tulur. Suruh dipilih sing gathuk rose. Balangan suruh iki mralambangi :
a)
Suruh yen dideleng beda rupa lumah lan kurebe, nanging yen digeget pada
rasane, senajan sing siji kakung, sing liyane putri , ananging yen wis manungga
tekade, bisa manunggal cipta, rasa lan karsane, pinasthi jatu kramane.
b) Marga ditaleni lawe wenang warna putih, minagka pengarep-arep
muga sawise ditaleni ing akrami, dadiya paningset anggone mbangun bebrayan,
ora nalisir saka angger-anggering kautaman.
c) Dipilih suruh kan temu rose, mengku werdi supaya penganten sarimbit
manungal lair batine tansah ngudi nyawiji, nyirik tumindak kang
marakake sulaya kasembadan sedyane lestari kang tansah kaesthi.
Wiji
Dadi ( ngidhak tigan)
Penganten
kakung ngidak endhog pitik nganti pecah, banjur pengantèn putri misuhi/ngresiki
sikil/ampeyané pengantèn kakung nganggo banyu kembang. Upacara iki minangka
prelambang sawijining kepala kaluwarga sing tanggung jawab marang kaluwargane. Antiga
utawa endhog pitik kampung sing isih mentah, dening ibu juru paes disenggolake
bathuke manten lanang lan manten wadon, banjur dibanting nganti pecah. Werdine:
pecahing wiji priya lan wanita kang bakal mbabarake turun.
Endhog ayam kapidak dening penganten kakung nganti pecah, tegese
anggone mbangun bebrayan bisa mecah (misah) saka
tanggunng jawabe wong tuwa,bisa urip mandhireng pribadi.
Sawise penganten kakung ngidak endhog ayam nganti pecah, penganten putri
enggal anjengu (ndhodhok) nyembah penganten kakung lan enggal mijiki samparane nganggo banyu
kembang setaman sing ana ing
bokor. Iku minangka pralambang ngilangake sesuker, muga anggone urip mbangu
bebrayan bisa dadi tuladha. Wanita wajib bekti marang sing kakung. Sing kakung wajib ngregani bektine sing
putri, mula nuntun ngajak sing putri ngadek jajar.
Pupuk
Ibu pengantèn putri
ngusap-usap sirah/mustaka mantu kakung minangka tandha ikhlas nampa manten
kakung mau dadi bageyan kulawargane.
Sinduran
Lumampah alon-alon
kanthi nyampirake kain sindur, minangka tandha pinangantèn sak kloron wis
tinampa dadi kulawarga.
Timbang
Pinangantèn sak kloron
lungguh ing pangkonané bapaké pengantèn putri, minangka perlambang katresnané
wong tuwa marang anak padha karo mantu.
Dhahar Klimah
Pengantèn kekalih dhahar dulang-dulangan minangka pralambang pinangantèn
kekalih arep urip susah lan seneng kanthi bebarengan. Sing lanang ngepel sega isi lawuh telung kepelan, mbaka siji
diwenehake sing wadon ditampani ing piring, banjur dipangan (telu pisan
sethithik-sethithik) disawang sing lanang. Werdine: ngecakake kaskaya kanggo
karaharjaning kulawarga.
Panganten sakloron padha dene ndulang, cukup sega putih wae.
Sawise dulangan banjur lawuhane didokok ing piring sing isi sega,
banjur piring
wadhah lawuhan ditangkebake ing piring isi sega.
Iku diarani gambuhan, pralambang bisa
tumangkeb manunggal sih
tresnane penganten kakung putri
jumbuh kaya sing digayuh, sembada sing disedya.
Sabubare adicara dulangan isih ana adat kang ditindhakake maning yaiku ngombe rucuh utawa rujak degan. Diwiwiti deneng penganten kakung banjur
penganten
putri sumusul. Degan kang dirujak becike degan saka wit klapa
sing nembe awoh sapisanan, diarani degan klapa wala. Iku mralambangi
kekudangane para sepuh, muga-muga penganten enggal
kaparingan momongan, lan uga digadhang-gadhang bisa penganten
nguwohaken kautaman sing bisa dituladha
dening bebrayan agung.
Mertui
Wong tuwane pengantèn
putri methuk wong tuwané pengantèn kakung ing ngarep omah lan bebarengan tindak
menyang acara resepsi.
Sungkeman
Pinangantèn sak kloron
sungkem nyuwun pangèstu marang wong tuwa kekalih. Manten lanang lan wadon urut-urutan sungkem marang bapa biyunge
lan maratuwane. Werdine: wajib bekti marang wong tuwa lan mara tuwa.
Mijiki
Sikil
Manten
wadon mijiki manten lanang nganggo banyu setaman sing diwadhahi bokor utawa
pengaron cilik. Werdine: wong wadon setya bekti marang sing lanang.
Kanthen
Asta
Yen ana
wong loro napak pasangan (rakitan sapi utawa kebo) banjur lagi kanthen
asta(gandhengan) nganggo jenthik tangan kiwa (lanang) lan jenthik tangan
tengenn resmi dadi pasangane lan banjur bebarengan nyanggemi kewajiban
Tampa
Kaya (Kacar-kucur)
Tekan
dhamparing panganten, manten lanang ngesok kaya ing kacu gedhe neng pangkone
manten wadon. Werdine : wong lanang wajib aweh kaskaya (rejeki) marang sing
wadon kanggo kabutuhane bale wisma. Penganten kakung jumeneng ngasta tilam lampus (klasa bangka),isine dhuwit receh(dhuwit logam)
dicampuri beras lan ketan disuntek ing pangkoning penganten putri.
Adat kacar-kucur mengku pralambang
jejibahane penganten kakung, wajib tanggung jawab marang bojone, guna kaya (nafkah) asiling pakartine dipasrahake marang bojone. Mangkono uga sig putri duwe tanggung jawab nyukup-nyukupake utawa ngiguhake supaya murakabi sekabehane.
Makasih gan....
BalasHapusgambarnya mana ?
BalasHapusA GIMANA SIH, TIDAK ADA GAMBARNYA
BalasHapusjadi orang gatau terimakasih
Hapusgambarnya kok gak ada.
BalasHapusMakasih buat materinya, tapi kalau ada gambarnya itu lebih bagus
BalasHapusMakasih.. Membantu banget:*
BalasHapusGambarnya mana hey !
BalasHapusLah ndi Gambare
BalasHapusTujuan Upacara Mertui tidak ada dimana tujuannya...???
BalasHapusLebih bagus kalo dikasih gambar
BalasHapusMantap terimakasih min
BalasHapusMakasih min
BalasHapusTerimakasihh
BalasHapus